تنها زنی را که ردمرز می‌کردند، کبری بود

جمهوری مدارا: اخراج اجباری پناه‌جویان افغانستانی از ایران، پر از ماجراهای عجیب و غریب و کمتر شنیده است. همان‌طور که زندگی در ایران، این روزها برای مهاجران افغانستانی تبدیل به یک ماجرا شده است.

کم‌تر کسی از مردم افغانستان است که تجربه مهاجرت و زندگی در ایران را داشته باشد؛ اما تلخی‌های روزگار در آن کشور، کامش را تلخ نکرده باشد.

کبری غلامی، بانوی مهاجر افغانستانی ساکن ایران، آن‌چنان‌که رسانه‌های ایرانی و فعالان اجتماعی آن کشور روایت کرده اند، با داشتن مدارک قانونی اقامت و سرانجام پس از ۳۵ سال زندگی و تحصیل، زندگی در ایران به کامش تلخ شد.

ماموران دولت ایران روز گذشته خانم غلامی را از آن کشور رد مرز کرده اند؛ اما از آن پس هیچ اطلاع دیگری از سرنوشت این بانوی مهاجر در دست نیست.

به روایت رسانه‌ها و فعالان اجتماعی ایران، کبری غلامی، پژوهش‌گر اجتماعی شهروند افغانستان، پس از ۳۵ سال زندگی در آن کشور، با آن‌که مدارک و اسناد اقامت قانونی در ایران را داشته، رد مرز شده است.

رسانه‌های ایرانی دیروز (شنبه 13 اسد) گزارش داده اند که خانم غلامی پس از دریافت چندین پیام برای رعایت نکردن «حجاب» در موتر شخصی‌اش، به اداره‌ی گذرنامه‌‌ای ایران رفت و «داستان ماندن او در ایران تمام شد.»

اما یکی از فعالان مدنی و روزنامه‌نگار در ایران که قضیه باز داشت و اخراج اجباری کبری غلامی را پی‌گیری کرده است به روزنامه هم‌میهن ایران گرفته است که کبری «نه مشکل اقامتی داشته نه مشکل مدارک شناسایی.»

این اقدام مأموران دولت ایران حتی در داخل آن کشور با واکنش‌ شماری از شهروندان ایرانی مواجه شده و برخی از رسانه‌های خبری ایران هم نسبت به این قضیه واکنش نشان داده اند.

روزنامه‌های شرق، پیام‌ما و هم‌میهن، سه روزنامه‌ای است که هریک اخراج اجباری کبری غلامی را گزارش کرده اند و در آن اظهارات شماری از شهروندان و فعالان مدنی ایران در واکنش به این قضیه بازتاب یافته است.

کبری به طالبان تحویل داده شد؟

روزنامه‌شرق، یکی از روزنامه‌های ایران، پس از اعتراض فعالان مدنی در آن کشور نسبت به اخراج اجباری کبری غلامی از ایران، این موضوع را پوشش داد و در مورد آن گزارش نوشته است.

براساس گزارش روزنامه شرق، اخراج اجباری و ردمرز شدن کبری غلامی بسیار سریع اتفاق افتاده است، به گونه‌ای که حتی کسی فرصت پیدا نکرده است با او«خدا حافظی» کند. گزارش‌گر روزنامه شرق با طرح این پرسش که «کبری به طالبان تحویل داده شد؟»، نوشته است: «هیچ‌کس فرصت خداحافظی با او را پیدا نکرد‌، همه فقط یک صحنه را دیدند؛ تنها دختر اردوگاه با مردان دیگر افغانستانی، سوار بر ماشین برای ردمرز شدن، راهی جاده شدند. دوستانش شروع به التماس و درخواست از مأموران‌ را کردند، اما بی‌فایده بوده و شاید تا فردا کبری تحویل حکومت طالبان داده شود.»

هم‌چنان این روزنامه از یکی از دوستان کبری غلامی نقل قول کرده که به این روزنامه گفته است:«با ما تماس گرفت و گفت‌ ‌در اردوگاه هستم، چون برایم اس‌ام‌اس حجاب آمده بود و برای تمدید کارت اقامت به اداره اتباع رفته بودم که بعد از دو ماه پیگیری، امروز تماس گرفتند که حضوری به آن‌جا بروم.‌‌ وقتی رسیدم آن‌جا، همان موقع پاسپورتم را باطل کردند و گفتند چون حکم قضائی داری اخراج از کشور هستی‌.»

از قضیه اخراج و رد مرز شدن کبری غلامی شماری از فعالان مدنی و رسانه‌گران ایرانی نیز مـتأثر شده اند به گونه‌ای که براساس گزارش بی‌بی‌سی، خانمی به نام شیما وزوایی، روزنامه‌نگار و فعال اجتماعی برای نخستین بار خبر بازداشت و اخراج کبری غلامی از ایران را گزارش داد.

خانم وزوایی پس از آن‌که فعالان مدنی ایران و برخی از رسانه‌های ‌آن کشور به این قضیه واکنش نشان دادند، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «کبری جان فردا صفحه اول سه تا روزنامه هستی. امیدوارم تا فردا شب، همین‌جا، خونه‌ی خودت، پیش ما باشی. چه خوب که روزنامه‌ها، و البته کلی آدم دیده و نادیده، به موضوعی که مهم هم هست اهمیت دادند.»

بر بنیاد گزارش روزنامه شرق، یکی از دوستان کبری غلامی قضیه را به این روزنامه شرح داده و گفته است که خانم غلامی آن‌چه برایش پیش آمده بود را از پشت گوشی تیلفون به او توضیح داده است: «ساعت حدود دو ظهر بود که خودم را به اردوگاه رساندم که سمت میدان استاندارد کرج بود. آن‌جا که هیچ‌کس جواب ما را نمی‌داد، فقط توانستم دستانش را از پشت میله‌ها بگیرم و کمی به مأموران آن‌جا التماس کنم که تأثیری نداشت. او را سوار‌ ماشین کردند و بردند. تنها زنی که رد مرز می‌کردند، کبری بود. چون همه مرد بودند. حتی زن‌های دیگر افغانستانی که برای همسران‌شان آن‌جا بودند، تعجب می‌کردند که چطور یک زن تنها را رد مرز می‌کنند. سربازهای آن‌جا اصلا وارد هیچ مکالمه‌ای با ما نمی‌شدند...»

کبری دغدغه بهبود وضعیت زنان افغانستان را دارد

قضیه باز داشت و ردمرز کبری غلامی در روزنامه «هم‌میهن» یکی دیگر از روزنامه‌های ایران نیز بازتاب یافته است. گزارش‌گر این رزونامه به نقل از یکی از دوستان خانم غلامی نوشته است که او برای آینده زنان افغانستان فکر می‌کرد و در همین زمینه حتی زمانی که تحصیل می‌کرد نیز فعالیت‌های را روی دست داشته است.

در گزارش روزنامه هم‌میهن از قول دوست کبری غلامی آمده است که به این روزنامه گفته است: «به‌شدت دغدغه بهبود وضعیت زنان افغانستان به‌ویژه زنان نسل اول را دارد که به همین دلیل، سوادآموزی مادران را پیش می‌برد. او و دوستانش یک گروه جوانان داشتند که نسل دومی‌ها در آن بودند، در فرهنگ‌سرای خاوران مجموعه همایش‌های سالانه داشتند با مجوز که بعدها جلویش گرفته شد. در ادامه در مقطع ارشد دانشگاه الزهرا قبول شد و مجبور بود حین تحصیلش کارهای کارگری، خیاطی، تایپ و منشی‌گری انجام دهد چون دانش‌جویان افغانستانی اگر در دانشگاه سراسری هم تحصیل کنند، باید شهریه بپردازند.»

در همین حال شماری از فعالان فرهنگی و کاربران شبکه‌های اجتماعی افغانستان، واکنش فعالان مدنی و رسانه‌های ایران در پیوند به اخراج کبری غلامی را مهم دیده اند. «اسد بودا» فعال فرهنگی و نویسنده در شبکه اجتماعی ایکس نوشته است که: «حمایتِ مردمی و مطبوعاتیِ مردمِ ایران از «کبری» بسیار انسانی و برجسته بود. واقعیت نیز همین است. مردم ایران و افغانستان، درگیر مسایل مشترک‌اند. همان‌گونه که بنیادگرایی بی‌مرز است، ایستادن در برابر حکومت‌های بنیادگرا نیز باید بی‌مرز باشد. ما از هر جهت با هم پیوند خورده‌ایم.»

ردمرز کبری غلامی پس از آن صورت می‌گیرد که اخیرا گزارش‌های متعددی از بد رفتاری شهروندان ایرانی با مهاجران افغانستان و نیز بازداشت و اخراج اجباری مهاجران افغانستان وجود دارد. هم‌چنان در موارد بسیاری گزارش شده است که ماموران دولت ایران حتی شماری از مهاجرانی را بازداشت و اخراج کرده اند که مشکل اقامت قانونی در ایران نداشته و ویزه و پاسپورت در اختیار داشته اند.

با گذشت دو روز از انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اخراج اجباری و ردمرز کبری غلامی، از سرنوشت او اطلاعی در دست نیست. منابع مربوطه در دولت ایران و اعضای خانواده خانم غلامی تاکنون در این مورد ابراز نظری نکرده‌اند.