سازمان ملل: در سه سال گذشته سه صد قضیه خشونت علیه خبرنگاران در افغانستان به ثبت رسیده است

جمهوری مدارا: دفتر هیات معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان (یوناما) می‌گوید گروه طالبان در سه سال گذشته بیش از 3 صد مورد حقوق خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای را در این کشور نقض کرده است.

یوناما در یک گزارشی که امروز (سه‌شنبه 6 قوس) منتشر شده گفته است که ۳۳۶ مورد نقض حقوق بشر علیه خبرنگاران و کارمند رسانه‌ی را در بیش از سه سال حاکمیت گروه طالبان بر افغانستان مستند کرده است.

دفتر یوناما در این گزارش که تحت نام «آزادی رسانه‌ها در افغانستان» منتشر کرده است، از صدها مورد بازداشت‌های خودسرانه، شکنجه، بدرفتاری و تهدید خبرنگاران، اعمال سانسور و توقف فعالیت رسانه‌ها در این کشور خبر داده و نسبت به این وضعیت شدیدا ابراز نگرانی کرده است.

گزارش یوناما، از ۱۵ اگست ۲۰۲۱ تا ۳۰ سپتمبر  سال جاری، از ۲۵۶ مورد توقیف خودسرانه خبرنگاران، ۱۳۰ مورد شکنجه و بدرفتاری و ۷۵ مورد تهدید یا ارعاب خبرنگاران و کارکنان رسانه‌ای پرده برداشته است.

یافته‌های تکان دهند

ولکر ترک، کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد یافته‌های این گزارش را «تکان دهنده» خوانده و از طالبان خواسته است که رفتار و عملکرد خود را  با تعهدات بین‌المللی افغانستان به شمول میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی هماهنگ سازند.

ترک گفته است: «باید تمام تلاش‌ها انجام شود تا خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای از جمله تمامی زنان،‌ مورد احترام و حفاظت قرار گیرند».

طالبان با بدست گرفتن دوباره قدرت در افغانستان، محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای بر رسانه‌ها اعمال و کارکنان رسانه‌ای را مجبور به سانسور کرده اند.

کمیشنر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد افزوده است: «روزنامه‌نگاران و کارمندان رسانه‌ها وظایف حیاتی را در اطلاع‌رسانی به مردم در مورد رویدادهایی که بر زنده‌گی روزمره آن‌ها تأثیر می‌گذارد، از جمله در مورد مسایل ضروری بشردوستانه و حفاظتی انجام می‌دهند».

دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد در کابل گفته است که هم اکنون خبرنگاران به شمول کارمندان زن در رسانه‌ها با محدودیت‌ و اقدام‌های تبعیض‌آمیز زیادی مواجه اند و این  بر توانایی آن‌ها در انجام کارها، تاثیر منفی گذاشته است.

کار در محیط تحت سانسور

در گزارش یوناما آمده است که خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای در حال حاضر، در محیط تحت سانسور و محدودیت‌های شدید برای دسترسی به اطلاعات به کار خود ادامه می‌دهند.

در این گزارش به نقل از روزا اوتنبایووا، رئیس هیأت معاونت سازمان ملل در کابل آمده است: «برای هر کشوری، داشتن رسانه‌های آزاد نه تنها که یک انتخاب، بلکه ضرورت است. خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای در شرایط دشوار فعالیت می‌کنند. آنها اغلب با قواعد نامشخصی درباره آنچه می‌توانند و نمی‌توانند گزارش دهند، روبرو هستند و خطر ارعاب و بازداشت‌های خودسرانه را به دلیل پنداشته شدن انتقاد قبول می‌کنند».

یوناما از طالبان خواسته که مصئونیت و امنیت خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای را در جریان انجام وظیفه تضمین کرده و اهمیت حضور زنان و دختران را در بخش رسانه‌ای به گونه کامل به رسمیت بشناسد.

این در حالی است که نهادهای حامی رسانه‌ها در افغانستان می‌گویند محدودیت‌های طالبان بر تلویزیون‌ها در افغانستان رو به گسترش است و در یک سال گذشته دست کم ۱۲ تلویزیون یا به دستور مستقیم طالبان یا هم به دلیل محدودیت‌های اعمال شده از سوی این گروه  بسته شده است.

در همین حال مرکز خبرنگاران افغانستان پیشتر گفته بود که در سه‌سال گذشته طالبان ۲۱ فرمان یا دستورالعمل صادر کرده اند که با قانون رسانه‌ای که خود این گروه بر تنفیذ آن تعهد کرده اند، در تضاد قرار دارد.

توقف فعالیت رسانه‌ها

براساس گزارش یوناما، رسانه‌ها در افغانستان‌ در دوران جمهوریت به‌گونه‌ای چشم‌گیری رشد کرد و فعالیت داشت؛ اما پس از تسلط طالبان، فعالیت شماری زیادی از رسانه‌ها متوقف گردید.

دراین گزارش آمده است قبل از آن‌که گروه طالبان بر افغانستان مسلط شوند، ۵۴۳ رسانه با ۱۰ هزار و ۷۹۰ کارمند فعالیت داشتند؛ اما در نوامبر ۲۰۲۱ حدود ۴۳ درصد این رسانه‌ها از فعالیت بازمانده و تعداد کارمندان رسانه‌ای نیز به چهار هزار و ۳۶۰ نفر کاهش یافته است.

یوناما می‌گوید که ۸۴ درصد کارمندان زن در رسانه‌ها وظایف شان را از دست داده‌اند و  در حال حاضر گفته می‌شود که در برخی از ولایت‌ها هیچ خبرنگار زن فعالیت ندارد.

برمبنای گزارش یوناما، خبرنگاران زیر حاکمیت طالبان به‌خاطر انجام وظایف شان در معرض ترس و تهدید، گرفتاری و توقیف خودسرانه، بدرفتاری، پی‌گردهای قضایی و حبس قرار دارند.

عدم دسترسی به اطلاعات

در گزارش یوناما با اشاره به چالش دسترسی به اطلاعات آمده است که محیط کاری محدود رسانه‌ها و مشکلات در دسترسی به اطلاعات بر دقیق‌بودن گزارش رسانه‌ها تأثیر گذاشته و فضا را برای افزایش اطلاعات نادرست فراهم کرده است.

براساس یک سروی که توسط اتحادیه ملی خبرنگاران افغانستان در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ صورت گرفته، تنها یک درصد از مجموع ۴۳۳ خبرنگار تحت سروی، دسترسی به اطلاعات در افغانستان را خوب ارزیابی کردند.

به‌گفته‌ی یوناما، دسترسی به اطلاعات، به‌ویژه در مورد موضوعاتی که برای طالبان حساس تلقی می‌شود مانند رویدادهای امنیتی، اعتراضات یا دسترسی به آموزش و موضوعات حقوق بشری چالش‌برانگیز است.

براساس این گزارش، رئیس هیأت معاونت سازمان ملل متحد حمایت تخنیکی و مالی از رسانه‌ها در افغانستان زیر سلطه طالبان را مفید خوانده و گفته است که کاهش حمایت‌های فنی و مالی جامعه جهانی از رسانه‌ها در افغانستان، آن‌ها را بیش‌تر آسیب‌پذیر کرده است.