جمهوری مدارا: بخش زیادی از باشندگان شهر بامیان را افراد فقیر و تهی دست تشکیل میدهد که برای تأمین مخارج زندگی خود با مشکلات فراوانی دست به گریباناند.
سکونت صدها خانواده در مغارههای اطراف تندیسهای بودا و دیگر مناطق ماحول شهر بامیان، به وضوح بیانگر وضعیت رقتبار اقتصادی جمعیت کثیری از باشندگان شهر بامیان است.
به دلیل فقر و وضعیت بد اقتصادی، شماری از باشندگان مناطق اطراف شهر بامیان، ولسوالیهای این ولایت و ولایات همجوار آن، باخریداری تکهزمینی در حواشی شهر بامیان برای خود سرپناه ساختهاند.
در این میان ساحه «جگرهخیل» که یکی از همین مناطق فقیرنشین در این شهر است صدها خانوادهی فقیر و بیبضاعت را در خود جای داده است.
باشندگان این منطقه با کمترین امکانات، کوچههای خاکی، عدم دسترسی به آب آشامیدنی، بافت و ساختار به همریخته، دوری از مراکز و محرومیت از خدمات عامالمنفعه، برای خود سرپناه درست کردهاند.
ساکنان این منطقه از فاصلههای بسیار دور، آب آشامیدنی را به پشت خود تا منازل و خانههای شان انتقال میدهند.
استعلام پشت دروازه باشندگان محل
اکنون شماری از باشندگان منطقه فقیر نشین جگرهخیل میگویند، ماموران یکی از ادارات حکومت طالبان در بامیان با «فرستادن استعلام پشت دروازه مردم» از آنها خواستهاند که هرگونه سند شرعی یا قانونی مبنی بر ثبوت ملکیت خانههای شان را ضمیمه استعلام کرده و به مأموران اداراه مربوطه تحویل دهند.
استعلام فرستاده شده پشت دروازههای مردم محل توسط طالبان: فرستنده؛ منابع محلی
به گفته مردم محل، شماری از باشندگان این منطقه از ادارات مسئول در حکومت پیشین افغانستان اسناد ملکیت دریافت کرده اند؛ اما تعدادی به دلیل فقر و تهیدستی یا تحولات سیاسی اخیر، نتوانستهاند هزینههای مالی را پرداخت نموده و سند ملکیت دریافت کنند.
کسانی که استعلامهای یادشده را پشت دروزاه باشندگان جگرهخیل برده اند، خود را ماموران «کمیسیون دولتی جلوگیری از غصب زمین» معرفی کرده اند.
شاهدان عینی از یکی آنها نقل قول کرده که گفته است: «اولین اقدام ما در ولایت بامیان از ساحه جگرهخیل است و این پروسه دیگر ساحات را نیز شامل میشود، انشاءالله«
در یکی از استعلام های که نسخهای از آن در اختیار جمهوری مُدارا قرار گرفته، اداره طالبان از استعلام شوندگان خواسته اند که مشخصات خود، سکونت اصلی و فعلی، تاریخ تصرف زمین و هرگونه سند ملکیت را که در اختیار دارند، ضمیمه استعلام کرده به ماموران تسلیم کنند.
استعلامهای تحویل داده شده به باشندگان منطقه جگرهخیل توسط «مولوی عبدالجبارخالد» رئیس «هیأت تخنیکی تشخیص و تثبیت زمینهای غصب شده ولایت بامیان» امضا شده است.
نگرانی از کوچ اجباری
این اقدام طالبان برای همه باشندگان منطقه جگرهخیل و به خصوص کسانی که سند شرعی ملکیت در اختیار ندارند، نگرانی جدی خلق کرده است.
یکی از ساکنان منطقه جگرهخیل که نخواست از وی نام برده شود، این اقدام طالبان را زمینهسازی برای «کوچ اجباری» باشندگان آن منطقه عنوان کرده و عمیقا ابراز تأسف کرد. او گفت،« تصمیم دارند ما را کوچ بدهند و زندگی ما را نابود کنند»
با توجه به رویکرد ادارات حکومت طالبان مبنی بر تحریک دعاوی ملکیتها در ولایات مختلف کشور و نیز گزارشهای مبنی براینکه اقدامات این گروه در مواردی متمایل به تغییربافتهای جمعیتی باشندگان مناطق مختلف کشور است، نگرانی ساکنان جگرهخیل قابل درک است.
براساس آنچه در ولایت بامیان جریان دارد، محمد ذکی(مستعار) یکی از باشندگان منطقه جگرهخیل میگوید: «ما بیم از آن داریم که مبادا گروه طالبان درپی زمینه سازی برای چور و چپاول خانههای مردم باشند.«
مردم محل تلاش ادارات حکومت طالبان برای تثبیت زمینهای غصب شده در بامیان را بهانهای برای تغییر بافت جمیتی در این شهر میدانند و استعلام از باشندگان منطقه جگرهخیل در حاشیه شهر بامیان را سرآغاز اقدام.
نسیم(مستعار) یکی دیگر از کسانی که در ساحه جگرهخیل برایش سرپناه ساخته میگوید: «زمینهایی را که ما بالای آن خانه اعمار کرده ایم از دیگران خریده ایم حالا نمیدانیم طالبان چرا و چگونه اسناد از ما میطلبند».
این نگرانیها در حالی مطرح میشود که مردم برای مراجعه به محاکم تحت تسلط طالبان نیز خیلی اعتماد ندارند؛ زیرا موارد به مشاهده رسیده است که محاکم در امر رسیدگی به دعاوی و قضایای حقوقی بیطرفانه عمل نمیکنند.
این بیاعتمادی از آنجا ناشی میشود که سالهای گذشته در برخی مناطق دیگر از جمله ولایت دایکندی چندین منطقه مسکونی و بازارهای سابقه که ملکیت شخصی مردم بودند، دولتی اعلام شده و در ملکیت طالبان قرار گرفتهاند.