مروری بر تاریخ خونین ارزگان؛ کشتار و غارت برای تصرف سرزمین(بخش دوم)

ب) ارزگان خاص

فاجعه‌بارتر از وضعیت ارزگان شمالی، تراژدی ارزگان خاص است، در ارزگان خاص بود که عبدالرحمان خان بیش‌ترین کشتار و سرکوب را انجام داد. به نظر می‌رسد که با آمدن دوباره‌ی طالبان، کار ناکامل عبدالرحمن در حال تمام شدن است. به صورت بسیار مرموز سرکوب جریان پیدا کرده است، تا به گفته داکتر امین احمدی جغرافیا را تصرف کنند.

در این متن کوتاه، نمی‌توانم به تمام ابعاد فاجعه بپردازم، مظالم بی‌شماری بر مردم ارزگان صورت گرفته است که برخی از آنان در سکوت اعمال شده و کسی از کل ماجرا اطلاع پیدا نکرده است. اما؛ آنچه که در رسانه‌ها کشیده شده و مردم در بیرون از ارزگان خاص از آن اطلاع یافته اند و آن‌چه که منابع مردمی سرنوشت غم‌بارشان را برای من روایت کرده‌اند، انبوهی از رنج و بی‌چارگی را نشان می‌دهد. قتل، لت‌وکوب و زورگویی، آتش زدن مزارع، قطع درختان، غصب دارایی مردم، آتش زدن اموال، دعاوی ساختگی و تخریب منازل مسکونی، تنها بخشی از ستم‌های معمول در ارزگان در طی سه سال گذشته بوده است. نمک چرکین بر این زخم ناسور این است که همه‌ی این مظالم یا مستقیم و یا هم به حمایت حکومت محلی طالبان انجام می‌شود. حکومت طالبان از تمام امکانات، ابزار و ترفندها استفاده می‌کنند تا صدای مردم را در گلو خفه نماید و سیاست حذف را در سکوت تعقیب نمایند. در این‌جا به برخی از این ابزار و ترفندها پرداخته می‌شود.

1-           قتل‌های هدف‌مند

گفت‌وگوی داشتم با یکی از بزرگان محلی، او گفت که طی سه سال گذشته و در حاکمیت دوم طالبان، تاکنون ۲۱ نفر هزاره در ارزگان خاص و بخش‌هایی از مالستان توسط افراد مسلح پشتون‌تبار که برخی از آن‌ها اعضا و فرماندهان طالبان هستند، به قتل رسیده‌اند.

هم‌چنان، ساکنان محلی در ارزگان به بی‌بی‌سی گفته‌اند: «حملات از سوی همسایگان پشتون صورت می‌گیرد و مقام‌های محلی طالبان به شکایات آن‌ها توجهی نکرده‌اند». ( بی بی سی ۳۰ آگست ۲۰۲۳)

سال گذشته یک منبع آگاه که گزارشی از حوادث اخیر ارزگان تهیه کرده بود، اسامی و مشخصات چهارده تن از شهدای ارزگان را به شرح زیر در اختیار وبسایت حزب عدالت و آزادی گذاشته بود و مشخصات تعداد دیگر را منابع مردمی در اختیار نگارنده قرار داده‌اند:

1.            انجنیر عزت الله، تاریخ قتل: ۷ / ۵/ ۲۰۲۰ ، محل قتل: جوی نو؛

2.            سید هاشم، فرزند سید یوسف، تاریخ قتل: ۲۹ / ۶ /۲۰۲۰ محل قتل: جوی نو؛

3.            داکتر حبیب الله امیری، تاریخ قتل: ۱۷ /۷ / ۲۰۲۱، محل قتل: آخیر جوی نو

4.            محمد تقی روحانی، فرزند استا قنبر، ملای مسجد، تاریخ قتل: ۲۸ / ۶ /۲۰۲۱ .

5.            آیت الله روحانی، فرزند محمد علی، تاریخ قتل: ۲۴ / ۷ /۲۰۲۱ ، محل قتل: جلو خانه خود مقتول؛

6.            شاه محمد، مشهور به کربلایی انصاری، فرزند رمضان، تاریخ قتل: ۲۹ / ۷ /۲۰۲۱، محل قتل: جوی نو؛

7.            محمد علی، فرزند خدارحم که قصاب بود ساکن ولسوالی مالستان، تاریخ قتل: ۳ / ۲/ ۲۰۲۳ ، محل قتل: جوی نو؛

8.            محمد حسین، فرزند اسحاق سواتی، تاریخ قتل:۳ / ۳ /۲۰۲۲با فیر اسلحه در هنگام نماز خواندن، در جوی نو به قتل رسانده است،

9.            محمد رحیم، فرزند حاجی غلام سخی، تاریخ قتل ۱۸ / ۱ / ۲۰۲۳ ، محل قتل: بازار ارزگان خاص، مغازه خود مقتول.

10.         علی مدد شریفی، فرزند غلام حسین، ۲۰۲۲ / ۱۱ / ۱، محل قتل: جوی نو؛

11.          حاجی بوستان، فرزند لعلی، تاریخ قتل: ۱۸ / ۸ / ۲۰۲۳ / ، محل قتل: جوی نو ؛

12.         علی جان، فرزند میرزا رسول ، ، محل قتل: جوی نو؛

13.          محمد علی، محل قتل: جوی نو

14.         موسی ، محل قتل: جوی نو. (وبسایت حزب عدالت و آزادی ۱۵ میزان ۱۴۰۲)

15.          سید امیرشاه علویِ محل قتل جوی نو. تاریخ ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۳

16.         حاجی حسن از منطقه جوی نو؛ تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۳

17.          علی خان فرزند حاجی حسن از منطقه جوی نو؛ تاریخ ۲۱ سپتامبر ۲۰۲۳

18.         رستم رحیمی از منطقه باغچار؛ محل قتل: شش پر؛ تاریخ ۲۱ جولای ۲۰۲۴

2-          زخم و شکستن عضو

هم‌چنین به تعداد ده نفر از مردم هزاره در ارزگان خاص توسط افراد منسوب به طالبان مجروح گردیده اند. لیست این زخمی‌ها نیز در رسانه‌های مختلف موجود است و با ریچارد بنت گزارش‌گر ویژه‌ی ملل متحد در امور حقوق بشر افغانستان نیز شریک شده است.

3-          . بازداشت و شکنجه

طالبان برای اعمال فشار بیش‌تر بر مردم ارزگان، از ابزار بازداشت و شکنجه نیز استفاده می‌کنند، از زمان روی کار آمدن دوباره‌ی این گروه، صدها نفر از مردم ملکی مربوط به قوم هزاره به بهانه‌ی ارتباط با آمریکایی‌ها، داشتن اسلحه و غیره بازداشت و شکنجه شده‌اند. در تازه‌ترین مورد، روزنامه اطلاعات روز گزارش داده بود که تعداد پنجاه نفر هزاره از منطقه شش‌پر به دلیل این‌که کشته‌شدن رستم رحیمی را رسانه‌ای کرده‌ بودند، بازداشت و شکنجه شده‌اند.(روزنامه اطلاعات روز ۲۵ جولای ۲۰۲۴)

جدا از این آمار نشر شده در رسانه‌ها، مردمان محل می‌گویند که طالبان علاوه بر این پنجاه نفر، یک‌بار هشت نفر و بار دیگر یازده نفر را بازداشت کرده‌اند و دو نفر از این بازداشت‌شدگان، از جمله شخصی به نام روح الله به شدت شکنجه شده است. این منابع محلی می‌گویند که هم طالبان و هم مردم می‌دانند که متهمین قتل شیخ رستم رحیمی افرادی از میان پشتون‌ها هستند، اما این گروه روح الله را شکنجه کردند تا اعتراف اجباری بگیرند و اتهام قتل را به خود هزاره‌ها نسبت بدهند.

4-          قطع درختان

تاریخ ۲۱ اسد ۱۴۰۲ تعداد ۳۹۰ اصله درخت مثمر و میوه‌دار، شبانه با اره برقی قطع شده است که تصاویر آن در شبکه‌های و رسانه‌ها منتشر شده بود.

یکی از بزرگان محلی در صحبت با رسانه‌ها گفته بود که پوسته طالبان در نزدیکی محل افراز شده است و بدون همکاری پوسته امنیتی چنین عملی امکان ندارد. چنان‌که در گزارش روزنامه اطلاعات روز هم آمده بود، پوسته امنیتی طالبان در ۳۰۰ متری محل جرم قرار دارد و با توجه به این که درختان با اره برقی قطع گردیده است بی‌خبری پوسته امنیتی از چنین جنایتی غیر ممکن است.

5-          آتش زدن خرمن و زراعت

به گفته اهالی ارزگان خاص، تا کنون بارها مزارع و خرمن‌های مزارع مردم از سوی افراد ناشناس به آتش کشیده شده است و هیچ‌کسی تا کنون از سوی حکومت طالبان گرفتار نشده است. تنها در سال ۲۰۲۳ در هنگامی که گندم‌ها نزدیک به درو رسیده بود دو مزعه بزرگ گندم از اهالی جوی نو به آتش کشیده شد و به کلی سوخته بود.

6-          تخریب و سوختانیدن اموال و دارایی مردم

علاوه بر خرمن و زراعت، مواشی مردم نیز غارت و سرقت شده و علوفه و انبارهای هیزم مردم آتش زده شده‌ اند. تاکنون چندین عراده وسایط نقلیه و موترهای شخصی مردم نیز آتش زده شده و گفته شده است که هزاره چرا موتر داشته باشد؟

7-          تخریب و آتش زدن منازل مسکونی

به گفته منابع محلی، تا کنون بیش از بیست منزل مسکونی در منطقه جوی نو ولسوالی خاص ارزگان تخریب شده یا به آتش کشیده شده‌اند. به گفته‌ی آنان، خانه‌های مردم در روز روشن توسط افراد مشخص تخریب یا به آتش کشیده می‌شوند ولی هیچ‌گاه عاملان آن‌ها مورد پی‌گرد و بازخواست قرار نمی‌گیرند. در گزارش تحقیقی که روزنامه اطلاعات روز منتشر کرده بود نیز، ویدویی از یک خانه سوخته و تخریب‌شده نشر شده است.

8-          تهدید و ارعاب

طالبان برای این‌که این سرکوب و کشتار در سکوت انجام شود و هزاره‌ها بدون هیچ حاشیه‌ای مجبور به ترک سرزمین شان گردند، مردم را تهدید کرده‌اند که هیچ کس حق ندارد پس از این، روی‌دادهای مشابه را رسانه‌ای کنند. والی طالبان برای ارزگان، ضمن این‌که مردم را تهدید کرده است، از آنان تعهد و ضمانت گرفته تا این‌چنین موارد را به رسانه‌ها نگویند. برای این‌که هزاره‌ها و به‌خصوص خانواده رستم رحیمی موضوع را دنبال نکنند و از دادخواهی در مورد قتل این عالم دین انصراف نمایند، به خانه رحیمی آمده و به بهانه دل‌جویی، از آنان خواسته است که منتظر باشند و با سازمان‌های دیگر و رسانه‌ها گفت‌وگو نکنند.

پایان قصه این است که ارزگان از زمان شکل‌گیری افغانستان در محراق تهاجم، سرکوب و در نتیجه در متن برنامه حذف سرزمینی حکومت‌های قبیله‌گرا قرار داشته است. ارزگان همواره درد دیده و مردمانش محکوم به نسل‌زدایی بوده است. این روند با احمدشاه ابدالی آغاز یافته و با امیر عبدالرحمان به اوج خود رسید. امان‌الله خان سیاست دل‌جویی در پیش گرفت، اما شاهان خلف او، با شیوه‌های متفاوت سرکوب را دوام دادند؛ گاهی شدید و گاهی آرام. با روی‌کار آمدن دوباره‌ی طالبان، وضعیت در ارزگان بسی وخیم‌تر از پیش شد. در هردو ارزگان(ارزگان شمالی و ارزگان خاص)، ده‌ها فرد بی‌گناه کشته، زخمی و شکنجه شدند، صدها خانواده کوچ اجباری داده شدند، نزدیک به صد خانه به آتش کشیده شد و بالاخره زیان‌های بی‌شماری بر دارایی‌ها، مزارع و ملکیت‌های مردم وارد گردید.

منابع:

1.            کاتب هزاره، ملا فیض‌محمد(۱۳۹۰) سراج‌التواریخ، ج۴ کابل: انتشارات امیری

2.            مزاری، عبدالعلی(۱۳۹۷) احیای هویت، سخنرانی های رهبر شهید، کابل، انتشارات بنیاد اندیشه

3. بی بی سی فارسی؛ ,30 آگست 2023.

4. خبرگزاری افق،3/7/1400 https://ufuqnews.com

4.            روزنامه اطلاعات روز 4 اسد 1403، https://www.etilaatroz.com/206195

5.            وبسایت حزب عدالت و آزادی https://jfp-af.org/