بامیان‌گردی؛ عید نه همان است که ما داشتیم

جمهوری مدارا: بامیان هم‌چون قلب کشور و از ولایت‌های پرجذبه است. این ولایت با تندیس‌های سلسال و شهمامه، بند امیر، شهر ضحاک، شهر غلغله، درۀ اژدر، درۀ آهنگران، کوه بابا و دیگر ساحات تاریخی و مناظر زیبای طبیعی مشهور است. سالانه شماری زیادی گردش‌گران خارجی و داخلی برای دیدن این مکان‌ها به بامیان سفر می‌‎کنند. امسال در عید قربان، بامیان شاهد گردش‌گران داخلی از سراسر کشور بود.

پیرامون بامیان‎‌گردی عیدانه امسال، حرف­‌ها و روایت­‌های از سوی بامیانیان شنیده شده است که مناسب دیدیم برای شما نیز بگوییم. پیش از عید، یک رخداد خونبار در بامیان رخ داد که در آن هفت گردش‌­گر خارجی توسط افراد ناشناس کشته شدند.

این رخداد، سروصداهای زیادی به‎پا کرد و گردش‌­گران خارجی را به شدت دل­‌نگران ساخت. این رخداد، آن‌هم در بامیان که امن‎‌ترین ولایت افغانستان است بگومگوها و پرسش­‌های زیادی را به میان آورد. به نقل از افراد محلی، کشتن این گردش­‌گران، کاری از درون خود طالبان بامیان بوده است. میانۀ والی طالبان در بامیان و طالبان غندکی، به سردی گراییده بود.

به دلیل که برادر والی طالبان در بامیان، قرار داد امسال بند امیر را گرفته است. طالبان غندکی که دست‌‎شان از راه‎های درآمد دور شده بود، با کشتن گردش‌گران خارجی، خواستند بر والی فشار بیاورند. این کار از سوی هرکسی شده باشد، یک پیامد مهم داشت. دلسرد کردن گردش­‌گران خارجی نسبت به بامیان. با این کار، آنان خواستند، این ولایت فقیر را از درآمد اندکی که از این راه به دست می‎آمد، محروم کند که چنان هم شد.

پس از آن رخ­داد دل‌خراش، آمار گردش­‌گران خارجی در بامیان به‎ شدت کاهش یافت. این ستم نظام‌‏مند بر شهروندان بامیان است که از سوی کسانی برنامه ‎ریزی و اجراء می‎‌شود. از این گذشته، در عید قربان امسال، بامیان‎‌‌‌‌‌‌گردی با چالش دیگری نیز روبه ‎رو شد. رفتار نادرست گردش‌­گران داخلی با مردم بامیان و رفتار نیروهای طالبان به حمایت از آن‌­ها.

افراد محلی بامیان گفته‌‎اند که وقتی گردش­‌گران داخلی به بامیان و بند امیر می‎آمدند، آن رفتار که شایسته بود، رعایت نمی‌‎کردند. آنان که بیش­تر مجرد بودند، در گروه‎های چند نفری، با هیاهوی و هرهر بسیار از کنار خانه و خانوادۀ بامیانی می‎‌‌گذشتند. در بند امیر، کنار چشمۀ شفا و زیارت آن، با مردمان محلی و کسانی که به زیارت آمده بودند، رفتار ناخوشایند می‎کردند. به طور نمونه، وقتی یک بامیانی و یا کسی که برای زیارت به آن‌جا می‌‎آمد، از فرط شلوغی راه نمی‌یافت.

گروه مردان در همه ‎جا، چنبره زده بوند و راه رفت‎وآمد برای کسانی که به زیارت آمده بودند، سد می‌‎شد. در کنار جیه/حوض با تن‎های عریان به آب‎بازی می‌پرداختند و ابایی از خانواده‎‎ها و زنان نداشتند. از کنار محل‌های خانوادگی رفت‎وآمد می‎کردند و فضای تفریح را برای خانواده‌های بامیانی و کسانی که برای زیارت آمده بودند، تنگ می‌‎کردند.

از سوی دیگر، بند امیر و شهر بامیان پر از بوتل‌ها و پلاستیک‎ها، پوست میوه و کاغذ کیک شده بود. نه سطل زباله‌‎ای بود و نه مسئولی. از آن گذشته، این گردش‌گران از پس کوچه‌ها و پیغوله‌ها و کنج دیوارها به عنوان تشناب استفاده می‌‎کردند. محیط زیست بامیان را به شکل بی‌­سابقه آلوده کردند.

طالبان نیز برای خانواده‌ها مانع دیگری بودند، خانواده‌های که برای گردش آمده بودند مورد آزار و اذیت قرار می‌گرفتند. امر به ‎معروف طالبان بامیان که بیشتر غندکی بودند، هرازگاهی مزاحم خانواده‌ها می‌‎شدند. آنان به حریم خانواده‌ها سرک می‌‎کشیدند و بدون دلیل، سخن‌های پر از نیش و کنایه برای مردم می‌گفتند.

خانواده‎‌ها بیشتر از این‌­که از فضای بامیان و بند امیر لذت ببرند، از تهدید و توهین‌های امر به ‎معروف طالبان بیم ­ناک بودند. اوضاع چنان بود که خانواده‌ها می ‎پنداشتند که آنان نه در تفریح‌­گاه نه، بل در زندان آمده ‎اند. در شهر بامیان، سربازان طالب، با موهای ژولیده و ناشسته و جامۀ ناآراسته و نامرتب و رنگارنگ و سلاح‎‌بدوش به هر سوی گشت می‎زدند و فضای شهر وحشت‎بار بود.

همین دو رفتار، بامیانی‌ها را در تنگنا قرار داده بود. نه می‌شد سخنی با گردش­‌گر گفت و نه با طالب. طالبان که مدعی حفظ امنیت و آرامش بودند، خود آرامش مردم را مختل می‎کردند. گردش‌گران که برای تفریح می‏‌رفتند، با ناخوشی به خانه بر می‌­گشتند.