روایتی از شهر صلصال و شهمامه؛ بامیان ممکن از فهرست میراث‌های یونسکو حذف شود

جمهوری مدارا: وادی بامیان، در طول تاریخ همیشه مورد توجه جهانیان بوده است. از سیاحان شرق و غرب دوران باستان گرفته تا در عصر حاضر. شهر بامیان بعد از نابودی صلصال و شهمامه در سال ۲۰۰۱ بیشتر توجه جهانیان را به خود جلب کرد و این امر باعث گردید است تا نهادهای باستان‌شناسی جهانی مانند یونسکو، ایکوموس و برخی مؤسسات داخلی مانند وزرات اطلاعات و فرهنگ و در رأس آن ریاست باستان‌شناسی افغانستان اقدامات جدی و قابل توجهی را در حفاظت از میراث فرهنگی و شناساندن سایت‌های باستانی در دو دهه اخیر انجام دهند. اما بامیان بعد از آمدن دوباره گروه طالبان در افغانستان ديگر آن شکوه و عظمت قبلی خویش را ندارد.

در ولایت باستانی بامیان حد اقل در یک دهه اخیر، شاهد با شکوه‌ترین برنامه‌های فرهنگی بودیم که بر همگان آشکار است. اما این روزها در بامیان چه می‌گذرد؟ چرا ديگر بامیان عظمت یک دهه قبل خود را ندارد؟ در سال ۱۴۰۲ شمسی، وزیر امر به معروف طالبان از بامیان دیدن کرد و از آن به بعد متأسفانه بامیان شاهد سخت‌گیری بازدیدکنندگان داخلی از ساحات باستانی که میراث فرهنگی جهانی است، می‌باشد.

قبل از آمدن خالد حنفی وزیر امر به معروف طالبان به بامیان، همه می‌توانستند از ساحات باستانی بامیان مانند بوداها و بند امیر که هر یک به سهم خود شهرت جهانی دارد بازدید کنند؛ اما اکنون، دیدن بوداهای بامیان و سیر و سیاحت در مناظر زیبا و دلنشین بامیان و بند امیر  برای زنان ممنوع شده و آن‌ها دیگر نمی‌توانند از مناطق دیدنی و مناظر باستانی بامیان باز دید کنند.

 افراط‌گرایی گروه طالبان تا آنجا پیش رفته است که فروش تیکت برای دیدن بوداها را ممنوع و به اصطلاح خلاف شرع‌شان می‌دانند. واقعا چه بر سر میراث فرهنگی جهانی بامیان قرار است بیفتد؟ آیا بار دیگر شاهد فرو ریختن بوداها و عظمت بامیان خواهیم بود؟.

بنا به گفته‌های منایع معتبر محلی، افراد این گروه روزانه از ولایت‌های دور و نزدیک به بامیان سفر می‌کنند و از بوداهای بامیان دیدن می‌کنند. با اینکه بوداهای صلصال و شهمامه دیگر نظاره‌گر شکوه و عظمت مردمان با افتخار بامیان نمی‌باشند؛ اما شماری از بازدید کنندگان کور دل و دور از فرهنگ به رواق‌های خالی، معابد و مغاره‌های خالی از سکنه این دیار رحم نکرده و با چاقو و میله‌های تفنگ‌‌شان هم‌چون بربرها حمله می‌کنند و در و دیوار معابد بودایی بامیان از دست آنها در امان نیستند‌.

تصویر فرستاده شده توسط منابع محلی از بامیان

وادی بامیان جز معدود شهرهای افغانستان است که به دلیل قرار گرفتن میراث جهانی یونسکو در آن، هم ماستر پلان فرهنگی دارد و هم ماسترپلان شهری. ماستر پلان فرهنگی بامیان بیشتر با دو رنگ سرخ و سبز برای مردم شناخته شده است. با وجود این، ما شاهد تخریب و ساخت و سازهای خودسر از سوی طالبان در محدوده ماسترپلان فرهنگی شهر بامیان هستیم.  سال قبل والی این گروه، در روز جهانی توریزم در هوتل گیرزندوی بامیان اعلام کرد که باید از ساحات باستانی بامیان محافظت شود تا صنعت گردشگری در بامیان گسترش یابد؛ اما دو ماه بعد از این سخنرانی، یک تانک‌تیل دولتی در ساحه سرخ یونسکو تحت عنوان شرکت دولتی نفت و گاز افغانستان در چند قدمی بودای شهمامه ساخته شد و در کنار آن مسجدی نیز اعمار گردید تا بهانه‌ای برای تخریب آن وجود نداشته باشد.

اگر این گونه بی‌توجهی‌ها، افزایش ساخت و سازهای خودسرانه در ساحات سرخ، کاوش‌های غیرقانونی در حریم میراث‌های فرهنگی و آبدات تاریخی بامیان ادامه یابد، شک نکنیم که این ولایت از فهرست میراث‌های جهانی معروض به خطر یونسکو حذف خواهد شد.

ولایت باستانی بامیان، خواهر خوانده شهر دون‌هوانگ در کشور چین است که درآمد روزانه آن شهر در کشور چین نزدیک به یک میلیون دالر بوده و یک چرخه کلان اقتصادی را به‌وجود آورده است. در شهر بامیان اما نه تنها به جذب توریزم و صنعت گردشگری توجه نمی‌گردد؛ بلکه هر روز به فقر و بیکاری مردمان این دیار خسته از جهل زمانه افزوده می‌گردد. و هر آن ممکن است که بار دیگر بودا از شرم فرو بریزد.